آیا فقط با ضریب هوشی یا استعداد میتونم موفقیت علمی خودم یا همکلاسیهایم را پیشبینی کنم؟
نه. یک عامل مهم این وسط پنهان است:
تنظیم هیجان
پژوهشهای جدید نشان میده مشکل فقط کمبود تلاش یا نداشتن اراده نیست.
حتی ممکن است من با وجود باهوش بودن و داشتن خودشناسی کافی برای اینکه بدونم با استعدادم و در حوزه درسی خودم توانمندم، باز هم گرفتار یک تله پنهان بشم: هیجانات سرکش و ناگهانی.
مثل وقتی که اضطراب امتحان، یا ترس از نتیجه و آیندهی تحصیلی، شغلی و زندگی، سراغم میاد و مغزم را از مدار خارج میکنه.
تحقیقات [Chen & Wu, 2021] روی هزاران دانشآموز نشان داد:
حتی کسانی که موفقیت خود را به «استعداد ذاتی» نسبت میدهند، اگر نتوانند هیجانات منفی مثل اضطراب و شرمندگی را بهخوبی مدیریت کنند، در پیشرفت تحصیلی عقب میمانند.
حمایت هیجانیای که بچهها از خانواده میگیرند و مهارتهای آنها در کنترل و نظارت بر خود، نقش سرنوشتسازی در موفقیت دارد.
یکی از راهکارهای عملی که این مقاله پیشنهاد داده، طراحی یک برگهی مدیریت هیجانِ آزمون است.
قبل از هر آزمون یا در زمان بحران تحصیلی، سه هیجان غالب خودت را بنویس (مثلاً: اضطراب، سردرگمی، شرم) و جلوی هرکدام یک راهبرد عملی ثبت کن.
مثلاً: برای اضطراب → سه دقیقه تنفس «چهار-شش-هشت»؛
برای سردرگمی → پنج دقیقه مرور کوتاه یا پرسیدن یک سؤال از استاد؛
برای شرم → یادآوری یک موفقیت قبلی.
این کار باعث فعالسازی تنظیم هیجان و کاهش تأثیر هیجانات منفی بر عملکردت میشه. پژوهشها با مدلهای آماری «Mediating Effect» هم این را ثابت کردند.
پس نسبت دادن موفقیت به استعداد ذاتی — حتی در باهوشترینها — اگر با تقویت یادگیری خودتنظیمی و مدیریت فعال هیجانات منفی همراه نباشه، نتیجهاش کاهش دستاورد تحصیلی میشه.
مدلهای معادلات ساختاری (SEM) نیز تأیید کردند که اثر صرفِ هوش، تنها زمانی آشکار میشه که اضطراب، نگرانی یا وسواسِ شکست، مدیریت بشه.
یک تکنیک دیگر که مقاله پیشنهاد میده، فن بازسازی شناختی کوتاهمدت است.
مثلاً فرض کن به محض اینکه برگهی امتحان را دستت میدهند، موجی از استرس سراغت میاد و فکری مثل «حتماً خراب میکنم» توی سرت میچرخه.
در این روش، خودآگاه یک جملهی جایگزین و واقعگرایانه برای این فکر منفی انتخاب میکنی؛
مثلاً بهجای «حتماً خراب میکنم» میگی: «تا اینجا را چندبار تمرین کردم و چیزهایی هم خوندم، پس احتمالاً بخشی را خوب میزنم.»
با این کار، نهتنها اضطراب کمتری تجربه میکنی، بلکه عملکردت هم بهتر میشه.
در خود مقاله، تمام متغیرها و مدل پیشنهادی برای موفقیت بیشتر، به همراه راهحلهای متعدد برای تنظیم هیجان، توضیح داده شده است؛ کافی است عنوان آن را جستوجو کنی.
با ما همراه باشید
کانال بله
https://ble.ir/sharif_uni_
پیج اینستاگرام
https://www.instagram.com/
کانال تلگرام مرکز مشاوره
https://t.me/sh_counseling
